Banksy

Girl With Balloon van Banksy haalde zichzelf door een papierversnipperaar. Het werk was nog geen twee seconden daarvoor afgehamerd voor een bedrag van 1,18 miljoen euro door de veilingmeester van Sotheby’s in Londen. Is het werk nu onherstelbaar beschadigd, wie is daarvoor aansprakelijk en wat zijn de gevolgen?

Girl With Balloon is één van de bekendste werken van Banksy. Het kleine meisje met de rode ballon is al jaren synoniem voor de kunstenaar. Zoals een haai op sterk water synoniem is geworden voor Damien Hirst, de Britse kunstenaar die op intelligente en spectaculaire wijze de kunstmarkt bespeelt en manipuleert.

Banksy is de artiestennaam van een onbekende kunstenaar die sinds het begin van de 21e eeuw met een spuitbus overal ter wereld zijn sporen nalaat. Hij staat voor maatschappelijke en politieke kritiek en het schoppen tegen de gevestigde orde. Banksy werkt in een heldere en directe stijl van cartoonachtige graffiti. Hij genoot al snel bekendheid en populariteit. De aan te bevelen documentaire Exit Through The Giftshop uit 2010 maakte hem nog bekender en vooral mysterieuzer. Het internet staat vol met verklaringen en suggesties voor wie de persoon achter de kunstenaar Banksy mogelijk kan zijn.

Zijn werk duikt op de meest onverwachte plaatsen op. Zoals op de Israëlische muur. Door lokale overheden werd zijn werk eerder nog als graffiti en vandalisme beschouwd. En werden daarom vaak ook verwijderd. Inmiddels is de status van de kunstenaar zo groot dat het door gemeenten als een eer wordt beschouwd om een graffiti van Banksy in het straatbeeld te hebben. Banksy beperkt zich niet tot het maken van kunst op muren in de openbare ruimte. Hij maakt onder andere ook schilderijen en litho’s. Het betreffende schilderij Girl With Balloon is uit 2006 en door de huidige verkoper direct bij de kunstenaar gekocht.  

De vercommercialisering van het werk van Banksy staat haaks op de anarchistische en maatschappijkritische houding van Banksy. Hij spreekt zich regelmatig kritisch uit over het feit dat zijn werk voor veel geld verhandeld wordt.

Gezien zijn structurele kritiek op de kunstmarkt en zijn subversieve mentaliteit, is de stunt met de papierversnipperaar een even logische als briljante zet van de kunstenaar. Het is het perfecte slotstuk van de tragedie van een kunstenaar die zijn werk ongewild steeds duurder ziet worden. In het hart van de internationale kunsthandel en voor het oog van de rijkste verzamelaars ter wereld wordt het werk deus ex machina op dramatische wijze vernietigd.

Maar het paradoxale resultaat van de vernietiging is dat het werk nog waardevoller is geworden. De versnippering van Girl With Balloon maakt van het toch al beroemde werk nu een wereldberoemd werk. De versnippering is de spreekwoordelijke kroon op het oeuvre van de antikapitalistische Banksy. Het beschadigde werk is voor elke verzamelaar de ultieme Banksy. Het is vanuit dat perspectief niet beschadigd, maar nu pas voltooid. De activering van de versnipperaar was noodzakelijk om het werk af te ronden.

Het grondig versnipperde kunstwerk lijkt niet in meer in de oorspronkelijke staat te herstellen. In die zin is dus zeker sprake van schade en kan het werk als total loss worden beschouwd. De kersverse eigenaar zal wat de schade betreft een goed argument hebben voor een claim. Aansprakelijk zou dan kunnen zijn het veilinghuis. Dat had immers moeten vaststellen dat in de lijst een versnipperaar was ingebouwd. Overigens is het zeer opmerkelijk dat bij de inspectie van het werk de versnipperaar niet ontdekt is.

Er is ook te stellen dat er een nieuw kunstwerk is ontstaan. En dat is vermoedelijk nu al het tweevoudige waard van het bedrag dat het op de veilingavond heeft opgebracht. Indien mogelijk zal herstel van de ‘schade’ afdoen aan de nieuwe status van het kunstwerk. In dat perspectief is er in elk geval geen sprake van financiële schade en is de vraag wie aansprakelijk is minder relevant. De koper van het werk bezit één van de nu al beroemdste werken van de hedendaagse kunst en zal eieren voor zijn geld kiezen.

Het bravourestukje van Banksy deed mij denken aan het schandaal dat Marcel Duchamp veroorzaakte in 1917 met het tentoonstellen van een urinoir tijdens een tentoonstelling van de Society of Independent Artist. Wie weet worden Girl With Balloon en de veilingavond bij Sotheby’s ooit toegevoegd aan de lijst met iconische momenten in de kunstgeschiedenis.

De kunstenaar heeft een video online gezet waarin hij laat zien hoe in 2010 tijdens het prepareren van de lijst in met de versnipperaar het werk wel volledig werd vernietigd. Dit was blijkbaar ook de bedoeling tijdens de beruchte veilingavond maar haperde de machine halverwege. Spijtig voor de rebelse Banksy want zo heeft hij alle betrokken commerciële partijen in de kaart gespeeld. De koper en Sotheby’s geloven namelijk in de metamorfose van de Girl with Balloon en zijn ervan overtuigd dat het werk een nieuw kunstwerk is geworden. De koper heeft besloten de koop door te zetten en laten weten verheugd te zijn met de aanschaf van een ‘stukje kunstgeschiedenis’ en betaalt alsnog de ruim een miljoen euro voor het werk.

Voorafgaand aan deze beslissing van de koper heeft Pest Control bevestigd dat de stunt met versnipperaar inderdaad toe te schrijven is aan Banksy en heeft namens Banksy het werk ook een nieuwe titel gegeven: Love is in the Bin. Pest Control is de instantie die werk van Banksy authentiseert om te voorkomen dat er valse schilderijen en oplagen op de markt worden gebracht.

Banksy wordt niet vertegenwoordigd door een galerie en wie werk van hem in de secondaire markt wilt kopen doet er goed aan te controleren of het werk authentiek is: https://www.pestcontroloffice.com/whatispco.html.

In oktober 2018 werden een aantal werken van Banksy geveild bij het Parijse veilinghuis Art Curial. Men vreesde (of waarschijnlijke hoopte) een vergelijkbare stunt als eerder bij Sotheby’s. Dat gebeurde niet. Dit keer ging het niet om miljoenenbedragen omdat de geveilde werken oplages betroffen. Ondanks dat het geen unieke werken waren werden de edities voor een twee keer zo hoog bedrag afgehamerd als dat ze opgenomen waren in de veilingcatalogus. 

Kunst-verzekering | gespecialiseerd in het verzekeren van kunst, verzamelingen en kostbare bezittingen

Kunst-verzekering.nl werkt exclusief samen met internationaal gerenommeerde verzekeringsmaatschappijen. We zijn gespecialiseerd in het verzekeren van kunst, verzamelingen en kostbare bezittingen. Want wij weten als geen ander dat u dit vermogen wilt beschermen.

Verzekeringspartner van het Rijksmuseum
Als onderdeel van VLC & Partners bent u verzekerd van kwalitatief advies en de juiste verzekering.  Ons team bestaat uit kenners uit de kunstwereld en zeer ervaren verzekeringsadviseurs. We zijn niet voor niets verzekeringspartner van het Rijksmuseum.